Prawo drogowe – na rondzie skręcamy w lewo bez kierunkowskazu – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie
Rondo należy traktować jako „zwykłe” skrzyżowanie i włączenie sygnalizacji powinno mieć miejsce w czasie zjeżdżania ze skrzyżowania – orzekł WSA w Lublinie.
Sprawa rozpoznawana przed WSA w Lublinie dotyczyła egzaminu na prawo jazdy zakończonego niepowodzeniem. Według egzaminatora, błąd zdającego polegał na braku zasygnalizowania zmiany kierunku jazdy w lewo podczas przejazdu przez skrzyżowanie o ruchu okrężnym.
Egzamin unieważnił Marszałek Województwa Lubelskiego, który wbrew stanowisku egzaminatora, stwierdził, że wykonując skręt w lewo na skrzyżowaniu o ruchu okrężnym, nie wykonuje się zmiany kierunku jazdy i co za tym idzie sygnalizowanie manewru nie jest wymagane. Na podobnym stanowisku stanęło Samorządowe Kolegium Odwoławcze.
Obie decyzje do sądu administracyjnego zaskarżył egzaminator.
W wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie (sygn. akt III SA/Lu 326/17) oddalił skargę egzaminatora, podtrzymując tym samym decyzję o unieważnieniu egzaminu praktycznego. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że rondo należy traktować jako „zwykłe” skrzyżowanie i włączenie sygnalizacji powinno mieć miejsce w czasie zjeżdżania ze skrzyżowania. Wtedy występuje zmiana kierunku ruchu. Przy wjeździe na skrzyżowanie o ruchu okrężnym nie następuje zmiana kierunku jazdy i brak podstaw by zamiar wykonania takiego manewru należało wcześniej zasygnalizować.
Rozwodowe prawdy i mity…
Wcześniej na blogu zamieściłam wpis „Rozwód krok po kroku” opisując zasady składania pozwu o rozwód, a także przebieg samej sprawy rozwodowej. Ale zanim Klient podejmie zmieniającą życie decyzję i dojdzie do wniosku, że chce się rozwieść, to wcześniej nasłucha się od znajomych albo wyczyta w internecie kilku „prawd”, które skutecznie odwlekają w czasie realizację podjętej decyzji.
Poniżej wskazuję na te właśnie „prawdy” – a raczej mity, z którymi przychodzą do mnie Klienci.
-
„Dogadaliśmy się co do rozwodu i chcemy go podpisać.”
W Polsce nie istnieje coś takiego jak „podpisanie rozwodu”. Rozwiązanie małżeństwa zawsze następuje po zakończeniu sprawy rozwodowej przed sądem – złożeniu pozwu i przeprowadzeniu rozprawy. Wiadomym jest, że jeżeli małżonkowie porozumieli się co do najważniejszych kwestii np. rozwód bez orzekania o winie, władza rodzicielska nad małoletnimi dziećmi, kontakty z dziećmi czy alimenty – sprawa zakończy się sprawniej i szybciej, a sąd postara się uwzględnić porozumienie, o ile będzie zgodne z dobrem dziecka. Nie ma jednak możliwości by rozwód małżeństwa nastąpił bez postępowania przed sądem. Mitem jest, że możemy się stawić u notariusza, adwokata lub radcy prawnego i u niego podpisać „odpowiedni papierek”.
-
„Chcę się rozwieść ale muszę poczekać, bo nie minęło 6 miesięcy od kiedy współżyliśmy.”
Ciężko stwierdzić skąd się wziął i zyskał popularność taki pogląd. Zdarzało mi się już, że Klient przychodząc po poradę dotyczącą rozwodu wspominał, że „z rozwodem to jeszcze trzeba poczekać, bo nie minęło 6 miesięcy od ostatniego współżycia”. Takiego czasowego wymogu w przepisach prawa nie ma. Art. 56 k.r.o. wymaga, by orzeczenie rozwodu zostało poprzedzone ustaleniem, że nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Ta przesłanka nie jest jednak warunkowana żadnym terminem. Sąd ocenia każdy przypadek indywidualnie. Jeżeli relacje między małżonkami świadczą o tym, że powrót do pożycia nie nastąpi, to może dojść do sytuacji, że rozwód nastąpi nawet jeżeli termin ten będzie o wiele krótszy.
-
„Wystarczy, że złożę pozew i każdy sąd mi rozwód da.”
Zgodnie z art. 56 § 2 k.r.o. mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Kiedy orzeczenie rozwodu może okazać się sprzeczne z zasadami współżycia społecznego? Między innymi wtedy gdy jedno z małżonków jest nieuleczalnie chore, wymaga pomocy i rozwód dla niego stanowi rażącą krzywdę. Niekiedy przeciwko udzieleniu rozwodu mogą przemawiać względy natury społeczno-wychowawczej, które nie pozwalają, by orzeczenie rozwodu sankcjonowało stan faktyczny powstały na tle złośliwego stosunku do współmałżonka albo na tle innych przejawów lekceważenia małżeństwa i rodziny (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 października 1998 r., sygn. akt III CKN 573/98).
Ograniczone jest też żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa, ponieważ w tym przypadku rozwód będzie dopuszczalny, jeżeli drugi małżonek wyrazi na to zgodę, albo gdy odmowa jego zgody byłaby sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
-
„Małżonek mnie zdradzał, więc sąd nie da mu prawa do dzieci.”
Zdrada małżeńska wpływa tylko i wyłącznie na orzeczenie o winie w rozpadzie pożycia małżeńskiego. Tym samym nie ma żadnego wpływu na relację rodzic – dziecko.
-
„Nie mam władzy rodzicielskiej to nie muszę płacić alimentów na dziecko.”
Dosyć powszechny pogląd. Pozbawienie jednego z małżonków władzy rodzicielskiej lub chociażby jej ograniczenie nie wpływa na ustalenie obowiązku alimentacyjnego i uczestniczenie takiego rodzica w kosztach utrzymania dziecka. Czym innym jest bowiem władza rodzicielska i tym samym prawo do decydowania o jego sprawach, a czym innym obowiązek ponoszenia kosztów jego utrzymania. Może więc dojść do sytuacji, gdy w wyroku rozwodowym sąd ograniczy nam lub pozbawi władzy rodzicielskiej jednocześnie nakładając obowiązek alimentacyjny.
-
„Zabiorę mu/jej prawa rodzicielskie i dziecka nie zobaczy!”
Pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej można między innymi wtedy, gdy nie może on tej władzy wykonywać z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli władza jest przez niego nadużywana, bądź jeżeli rodzic w sposób rażący zaniedbuje swoje obowiązki względem dziecka. Jednak należy pamiętać, że prawo do kontaktów z dzieckiem nie jest uzależnione od władzy rodzicielskiej.
Nie jest zatem tak, że pozbawiony tej władzy rodzic nie może się z dzieckiem widywać, czy wnieść do sądu wniosku o uregulowanie kontaktów. Stanowi o tym art. 113 k.r.o., który stanowi, że niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów.
Oczywiście trzeba pamiętać o tym, że sąd zakaże utrzymywania kontaktów rodzica z dzieckiem, jeżeli ich utrzymywanie zagraża lub narusza dobro dziecka. Samo pozbawienie władzy rodzicielskiej nie oznacza jednak automatycznie pozbawienia rodzica możliwości kontaktu.
Rozwód krok po kroku
Decyzja o rozwodzie jest jedną z najtrudniejszych, jakie przyjdzie podjąć w życiu. Ta droga do wolności, jak ją niektórzy określają, nie jest taka prosta, jak to by się mogło wydawać. Często słyszy się pytania: „Co zrobić, żeby się szybko rozwieść?” albo „Czy dam radę rozwieść się w 10 minut?”, „Ile kosztuje rozwód?”. Niestety na te pytania nie ma jednoznacznej i właściwej odpowiedzi. Każdy prawnik udzielając odpowiedzi z pewnością zacznie od słów „to zależy…”.
A od czego to właściwie zależy i jakie kroki podjąć by się rozwieść, wskazuję w poniższym tekście.
-
Pozew o rozwód.
Pozew o rozwód jak każde pismo procesowe powinien zawierać pewne stałe elementy, wymagane formalnie przez przepisy prawa. Powinniśmy w nim oznaczyć strony: stronę powodową – czyli osobę która pozew wnosi oraz stronę pozwaną – współmałżonka, z którym chcemy się rozwieść. Dodatkowo wskazujemy miejsce zamieszkania obu stron (pamiętaj! Miejsce zamieszkania to nie to samo co miejsce zameldowania) oraz PESEL osoby wnoszącej pozew. Pozew składamy do sądu okręgowego właściwego ze względu na nasze miejsce zamieszkania
Na początku pozwu musimy wskazać sądowi czego się domagamy – tu piszemy więc nasze wnioski. W pierwszej kolejności wnosimy o rozwiązanie przez rozwód małżeństwa oraz wskazujemy czy chcemy, aby sąd orzekł, który z małżonków jest winny rozkładu pożycia, czy też aby sąd nie orzekał o winie stron. Oczywiście w przypadku gdy wniosek dotyczy rozwodu bez orzekania o winie postępowanie w sprawie znacznie się skróci.
Jeżeli mamy wspólne małoletnie dzieci, powinniśmy wskazać komu ma zostać powierzona władza rodzicielska nad nimi oraz w jaki sposób powinny zostać uregulowane kontakty drugiego małżonka z dziećmi.
Jeżeli już mieszkacie osobno należy również zadbać o kwestię alimentów na dzieci. Możemy więc wnioskować o obciążenie drugiego małżonka alimentami na rzecz małoletnich pociech.
Pozew o rozwód powinien zawierać uzasadnienie. W tej części pisma powinniśmy wyjaśnić dlaczego uważamy, że nasze małżeństwo funkcjonuje w sposób nieprawidłowy oraz nie rokuje żadnych szans na poprawę. Fachowo określa się to mianem „zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego”.
W pozwie o rozwód warto jak najszerzej opisać sytuację rodzinną. Przede wszystkim należy wskazać co jest przyczyną ustania Twojego małżeństwa i kiedy zakończyło się wasze pożycie (więzi duchowe, fizyczne i materialne). Orzekając o rozwodzie sąd musi być przekonany, iż Twoja decyzja o rozstaniu jest przemyślana i nie ma żadnej szansy na odbudowanie małżeństwa. W praktyce zdarza się, że nawet sporadyczne stosunki fizyczne wskazują, że rozkład pożycia nie jest jeszcze zupełny i wtedy nie uzyskamy tak upragnionego przez nas rozwodu.
Do pozwu o rozwód należy dołączyć odpis skrócony aktu małżeństwa, odpis skrócony aktu urodzenia wspólnych małoletnich dzieci, odpis pozwu dla strony przeciwnej, dowód uiszczenia opłaty lub wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.
W zależności od sprawy i składanych przez nas wniosków dowodowych liczba załączników może się zwiększyć. Jeżeli w pozwie będziemy żądać zasądzenia alimentów to do pozwu należy dołączyć faktury, rachunki, spis wydatków koniecznych dla potwierdzenia kosztów poniesionych przez nas na dzieci. Jeśli żądamy rozwodu z wyłącznej winy współmałżonka do pozwu musimy dołączyć dowody potwierdzające jego winę, np. orzeczenie sądu dotyczące znęcania się nad członkami rodziny, zaświadczenie o chorobie alkoholowej, wydruki z korespondencji.
-
Rozprawa w sądzie.
Od dnia złożenia pozwu do wyznaczenia terminu pierwszej rozprawy upływa zazwyczaj 2 – 3 miesiące. Podczas rozprawy sąd będzie przeprowadzał dowody m.in. przesłuchiwał świadków, weryfikował opinie biegłych, odsłuchiwał nagrania, badał dokumenty – oczywiście w zależności od tego jakie wnioski w pozwie o rozwód zostały zawarte i na jakie dowody się powołujemy.
Absolutnym minimum w toku postępowania dowodowego w sprawie o rozwód jest dowód z przesłuchania stron. Oznacza to nie mniej nie więcej, że co najmniej jeden raz będziemy musieli stawić się w sadzie na wyznaczony termin rozprawy. Dowód ten przeprowadzany jest po wysłuchaniu wszystkich świadków, uzyskaniu opinii biegłych i weryfikacji dokumentów złożonych w toku sprawy.
Jeżeli pozwany – współmałżonek uznaje żądanie pozwu, a nie macie wspólnych małoletnich dzieci, sąd może ograniczyć postępowanie dowodowe wyłącznie do waszego przesłuchania. Wtedy, o ile żądanie rozwodu jest zasadne, po przesłuchaniu stron sąd wydaje wyrok w którym bądź orzeka rozwód, bądź uznając że nie ma do tego podstaw – oddala powództwo.
Wnosząc o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadków pamiętaj o tym, że najlepiej wskazać świadków, którzy mają wiedzę na temat tego, co działo się w Twoim małżeństwie. Najlepiej, gdyby byli to świadkowie naoczni, często bywający u Was w domu i mający wiedzę na temat Waszego życia rodzinnego. Zeznania osób postronnych, a nawet członków bliskiej rodziny, którzy jednak bywali u Ciebie sporadycznie czy tylko kilka razy w roku np. z okazji świąt, nie są w stanie przedstawić w sposób pełny Waszej sytuacji, a ich zeznania będą miały mniejszy walor dowodowy.
W odniesieniu do powoływanych świadków należy również pamiętać, że małoletni, którzy nie ukończyli lat trzynastu, a zstępni stron, którzy nie ukończyli lat siedemnastu, nie mogą być przesłuchiwani w charakterze świadków. Co do zasady wyłączone jest więc przesłuchanie naszych dzieci jako świadków w sprawie o rozwód. Jednakże sąd w sprawach dotyczących osoby małoletniego dziecka może je wysłuchać, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwalają. Wysłuchanie odbywa się poza salą posiedzeń sądowych.
-
Ile będzie trwał rozwód?
Odpowiedź na to pytanie jest uzależniona od wielu czynników. Na długość postępowania będą miały w pierwszej kolejności wpływ kwestie wskazane przez Ciebie w pozwie rozwodowym, tj: czy żądasz rozwodu z orzeczeniem o winie współmałżonka czy bez orzekania o winie, czy będziesz domagać się ustalenia kontaktów współmałżonka z małoletnimi dziećmi, orzeczenia w kwestii władzy rodzicielskiej, zasądzenia alimentów na małżonka lub wspólne dzieci.
Bez względu jednak na żądania zawarte w pozwie, od dnia jego złożenia do wyznaczenia pierwszej rozprawy, tak jak wskazałam już powyżej mija średnio 2-3 miesiące – oczywiście przy sprawnie działającym sądzie. W tym czasie sąd przesyła do strony pozwanej odpis pozwu i zakreśla jej termin do złożenia ewentualnej odpowiedzi na pozew, w której współmałżonek będzie mógł przedstawić swoje stanowisko w sprawie i wskazać czy wyraża zgodę na rozwód i pozostałe Twoje żądania.
Jeżeli małżonkowie są zgodni co do kwestii orzeczenia rozwodu bez ustalania, które z nich ponosi winę za jego rozpad małżeństwa, wówczas sprawa rozwodowa może się zakończyć nawet na jednej rozprawie.
Trochę dłużej będzie trwał rozwód w sprawie, w której żądamy orzeczenia o winie współmałżonka. Tu będziemy mieć do czynienia z rozbudowanym i długotrwałym postępowaniem dowodowym, w toku którego bardzo często należy przesłuchać kilku, a nawet kilkunastu świadków, przeprowadzić dowody z dokumentów, a ostatnio również z popularnych nagrań, wskazujących np. na niewierność, stosowanie przemocy, nadużywanie alkoholu i inne. W zależności od tego jak oczywista jest wina współmałżonka, i czy drugie z małżonków nie upatruje w rozpadzie małżeństwa naszej winy, to postępowanie może trwać nawet kilka lat – biorąc pod uwagę fakt, iż odstępy pomiędzy rozprawami mogą trwać nawet 3 miesiące lub więcej.
Istotny wpływ na długość postępowania rozwodowego ma również konieczność orzeczenia o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem stron oraz o częstotliwości jego kontaktów z rodzicem, u którego stale nie przebywa. Zagadnienie to wymaga bowiem pogłębionego postępowania dowodowego w którym należy wykazać, który z rodziców daje lepszą gwarancję prawidłowego wychowania i utrzymania dziecka, z którym z rodziców dziecko jest bardziej związane itp.
Podobnie ma się kwestia z orzekaniem alimentów. Tu postępowanie dowodowe będzie skupiało się na wskazaniu usprawiedliwionych potrzeb małoletniego i możliwości zarobkowych zobowiązanego do płacenia alimentów. Powszechnie zdarza się, że małżonek zobowiązany będzie chciał ukryć osiągane dochody bądź zaniżyć swoje możliwości zarobkowe. Wówczas naszą rolą będzie wykazanie w toku postępowania dowodowego, że dochody małżonka są wyższe niż te, które on sam wskazuje.
Gdy wszelkie kwestie zostaną już wyjaśnione sąd wyda wyrok. Pamiętajmy jednak o tym, że od chwili ogłoszenia wyroku do jego uprawomocnienia musi upłynąć 21 dni. Jeżeli w tym okresie żadna ze stron nie złoży wniosku o uzasadnienie orzeczenia ani apelacji to orzeczenie staje się prawomocne i dopiero z tym czasem nasze małżeństwo zostaje rozwiązane.
-
Ile kosztuje rozwód?
Zgodnie z art. 26 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych od pozwu o rozwód pobiera się opłatę stałą w wysokości 600 zł. Opłatę należy uiścić wnosząc pozew do sądu. W przypadku orzeczenia rozwodu na zgodny wniosek stron, bez orzekania o winie, sąd zwróci połowę uiszczonej opłaty czyli 300 zł.
Opłatę można uiścić na trzy sposoby: gotówką w kasie sądu, przelewem na rachunek bankowy sądu lub w znakach opłaty sądowej naklejonych na pozew.
Niezależnie od kosztów wynikających z obowiązku uiszczenia opłat od wnoszonych pism może powstać konieczność poniesienia dodatkowych kosztów związanych z np. potrzebą zwrócenia się o wydanie opinii przez biegłego lub opinii OZSS – Opiniodawczego Ośrodka Sądowych Specjalistów (dawniej RODK). Zależy to od stopnia skomplikowania sprawy oraz uzgodnień między małżonkami. Sąd orzeka o kosztach w orzeczeniu kończącym postępowanie jednak bardzo często już w trakcie trwania procesu zwraca się do stron o wpłacenie zaliczki.
Jeżeli znajdujesz się w ciężkiej sytuacji finansowej to równocześnie z pozwem o rozwód możesz złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w całości lub w części. Wniosek taki może być również złożony osobno na późniejszym etapie postępowania. Do wniosku o zwolnienie od kosztów należy załączyć oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie. Oświadczenie sporządza się na formularzu dostępnym w sądach oraz na stronach internetowych sądów i Ministerstwa Sprawiedliwości.
Pamiętaj!
Podczas procesu rozwodowego warto jest skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, który pomoże Ci jak najszybciej zakończyć postępowanie i będzie dbał o to, aby Twoje interesy były jak najlepiej zabezpieczone.
Dzięki pomocy adwokata Twój udział w procesie rozwodowym może ograniczyć się do minimum, co pozwoli uniknąć stresu i ponownego przeżywania krzywd jakich doznaliśmy od współmałżonka. Fachowe wskazówki dotyczące naszego konkretnego przypadku nawet na etapie przed złożeniem pozwu o rozwód, mogą pomóc rozwiać wątpliwości i upewnić nas, że podejmowane działania są prawidłowe.
Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka
Poprzednim razem pisałam o długach spadkowych i odrzuceniu spadku przez osoby pełnoletnie. Ale co zrobić, jeśli my odrzuciliśmy spadek, a w nasze miejsce jako spadkobiercy wchodzą małoletnie dzieci.
Czy jest sposób, aby w imieniu małoletniego dziecka także odrzucić spadek?
Tak. Jest. Ale zanim złożymy oświadczenie woli o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka, musimy podjąć kilka kroków, które będą polegały na uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego na złożenie takiego właśnie oświadczenia.
Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka – krok po kroku.
W pierwszej kolejności zadbajmy o własny interes i udajmy się do notariusza, by we własnym imieniu spadek odrzucić. Na złożenie takiego oświadczenia jak wskazywałam w poprzednim wpisie mamy termin 6 miesięcy od daty, kiedy dowiedzieliśmy się o śmierci spadkodawcy albo o istnieniu testamentu, w którym zostaliśmy powołani do spadku. Jeżeli tę kwestię zaniedbamy i termin 6 miesięcy upłynie bezskutecznie, to nie można już składać żadnych oświadczeń, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.
Jeżeli złożyliśmy we własnym imieniu oświadczenie o odrzuceniu spadku i dysponujemy aktem notarialnym, kolejnym krokiem jest złożenie do właściwego sądu rodzinnego, pisemnego wniosku o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka.
Wniosek powinien być złożony na piśmie do sądu rodzinnego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, a w braku miejsca zamieszkania – sąd opiekuńczy miejsca jego pobytu. Pamiętajmy o wskazaniu we wniosku naszego numeru PESEL oraz numerów PESEL naszych małoletnich dzieci. Co do zasady wniosek do sądu powinni złożyć oboje rodzice. Do wniosku powinniśmy dołączyć odpowiednie dokumenty, którymi z zasady będą odpisy aktów stanu cywilnego oraz akt notarialny potwierdzający fakt odrzucenia przez nas spadku. W treści wniosku powinniśmy wskazać na okoliczności i dowody uzasadniające konieczność odrzucenia spadku, czyli istnienie długów spadkowych, równych lub przewyższających aktywa spadkowe. Opłata za złożenie wniosku wynosi 40 zł.
Po złożeniu wniosku sąd wyśle do nas zawiadomienie informując tym samym o terminie posiedzenia w sprawie. Przebieg posiedzenia z reguły obejmuje takie czynności jak ustanowienie i wysłuchanie kuratora, przesłuchanie rodziców oraz przeprowadzenie zawnioskowanych dowodów – dołączonych do wniosku dokumentów lub przesłuchanie świadków. Na tym posiedzeniu sąd wyda postanowienie w sprawie – najczęściej będzie to oczekiwana przez nas zgoda na odrzucenie spadku w imieniu dziecka.
Po uprawomocnieniu się postanowienia należy wystąpić do sądu z wnioskiem o doręczenie odpisu postanowienia sądowego ze stwierdzeniem prawomocności (opłata od wniosku wynosi 6 zł za stronę). Odpis postanowienia ze wzmianką o jego prawomocności sąd doręcza pocztą.
Należy pamiętać, że termin na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego przestaje biec w czasie postępowania o zgodę sądu, ale niezwłocznie po jej uzyskaniu należy złożyć oświadczenie.
Z tego względu pamiętajmy by po otrzymaniu postanowienia zezwalającego na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka zaopatrzonego we wzmiankę o jego prawomocności, niezwłocznie złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka przed notariuszem lub w sądzie.
Odrzucenie spadku – czyli jak nie dziedziczyć długów po zmarłym
Czy istnieje możliwość by uniknąć długów, które pozostawił po sobie spadkodawca?
Tak. Jednak aby nie odziedziczyć niechcianych długów musimy pamiętać o kilku formalnościach.
Odrzucenie spadku.
Spadek może zostać przez spadkobierców przyjęty lub odrzucony. W sytuacji kiedy mamy do czynienia brakiem aktywów spadkowych, albo ich niewielką wartością i jednocześnie istnieniem z długów spadkowych, powinniśmy się zdecydować na odrzucenie spadku.
Na odrzucenie spadku spadkobierca ma 6 miesięcy od dnia, kiedy dowiedział się o podstawie powołania. Termin ten nie musi być więc liczony od dnia śmierci spadkodawcy, czyli od tzw. otwarcia spadku, chociaż w większości przypadków od tego właśnie dnia będzie on liczony.
Jakie wymagania muszę spełnić, żeby odrzucić spadek?
Po pierwsze, jak wskazałam powyżej na decyzję w tym zakresie mamy zaledwie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o powołaniu do dziedziczenia. W praktyce termin ten biegnie dla spadkobierców ustawowych – od dnia otwarcia spadku, a dla spadkobierców testamentowych – od dnia ogłoszenia testamentu.
Aby odrzucić spadek musimy złożyć odpowiednie oświadczenie albo przed notariuszem, albo przed sądem rejonowym właściwym miejscowo dla osoby, która spadek odrzuca.
Odrzucenie spadku przed notariuszem jest rozwiązaniem szybszym, a sama czynność nie zajmie nam więcej niż pół godziny. Do notariusza należy zabrać ze sobą odpis aktu zgonu spadkodawcy oraz nasz dowód osobisty. Wymagana jest tu forma aktu notarialnego.
Odrzucenie spadku przed sądem polega na złożeniu oświadczenia ustnie do protokołu bądź pisemnie, z podpisem urzędowo poświadczonym. Koszt oświadczenia składanego przed sądem wynosi 50 zł (art. 49 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych).
Ze złożonego oświadczenia nie można się wycofać, chyba, że zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby.
Uchylenie się od skutków oświadczenia woli w przedmiocie odrzucenia spadku powinno nastąpić przed sądem, a spadkobierca musi jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. Termin na wycofanie się ze skutków oświadczenia w przypadku błędu wynosi 1 rok od daty jego wykrycia, a w przypadku groźby – 1 rok od czasu ustania obawy. Błąd musi być istotny, czyli uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie nie złożyłby oświadczenia tej treści.
Jakie są skutki odrzucenia spadku?
Odrzucenie spadku nie daje gwarancji, że inni spadkobiercy nie będą musieli spłacić długów spadkodawcy. Zarówno majątek spadkodawcy jak i jego długi, w przypadku odrzucenia przez nas spadku, przejdą na kolejnych spadkobierców.
Odrzucenie spadku w praktyce oznacza, że będziemy traktowani tak, jakbyśmy nie dożyli otwarcia spadku.
Skoro spadkobierca, który spadek odrzucił, jest traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku, w jego miejsce wstępują inni krewni zmarłego, zgodnie z regułami dziedziczenia ustawowego. Skutek jest taki, że w miejsce spadkobiercy odrzucającego spadek wchodzą jego zstępni (dzieci).
Jeśli potomkowie również nie chcą przyjmować spadku obarczonego długami, powinni dopełnić tych samych formalności. Jeżeli mamy pełnoletnie dzieci, one same składają oświadczenie o odrzuceniu spadku w opisany powyżej sposób. Natomiast w przypadku dziecka małoletniego to rodzice muszą podjąć czynność prawną w ich imieniu, za zgodą sądu rodzinnego.
Kolizja czy wypadek drogowy?
Kolizja czy wypadek drogowy?
Często określenia na zdarzenie drogowe używane są zamiennie przez kierowców. Dla większości, pojęcia kolizja drogowa i wypadek drogowy są równoznaczne i używane zamiennie. Nic bardziej mylnego. Analizując bowiem przesłanki kolizji drogowej i wypadku drogowego dochodzimy do wniosku, że różnice między nimi są bardzo istotne.
Wypadek drogowy to zdarzenie drogowe, spowodowane przez nieumyślne działanie uczestnika lub uczestników ruchu, którego skutkiem jest uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia co najmniej jednej osoby trwający powyżej 7 dni lub jej śmierć.
Spowodowanie wypadku drogowego jest przestępstwem określonym w kodeksie karnym.
Zgodnie z art. 177 k.k.
§ 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1,podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Ocena stopnia uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia – warunkującego uznanie zdarzenia drogowego za wypadek, należy do lekarza, który na podstawie posiadanych przez siebie wiadomości, wskazuje czy mamy do czynienia z naruszeniem czynności ciała powyżej 7 dni. Co więcej, nie jest tu decydująca długość pobytu osoby poszkodowanej w szpitalu czy przebywanie na zwolnieniu lekarskim, a tylko rzeczywista długość utrzymywania się skutków zdarzenia, co oznacza że już nawet złamanie kończyny w wyniku zdarzenia będzie obrażeniem ciała na okres powyżej 7 dni, a samo zdarzenie zostanie zakwalifikowane jako wypadek drogowy.
Gdy obrażenia odniosła osoba najbliższa sprawcy, to ten może być ścigany jedynie na jej wniosek, zgodnie z art. 177 § 3 k.k.
Kolizja jest to zdarzenie drogowe, które zostało spowodowane nieumyślnie i którego skutkiem jest szkoda na mieniu (m.in. uszkodzenie samochodu) oraz uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia co najmniej jednej osoby, które trwa do 7 dni tj. lekkie uszkodzenie ciała. Tutaj również o długości trwania obrażeń będzie decydował lekarz.
Pojęcie kolizji nie istnieje jednak formalnie ani w ustawie prawo o ruchu drogowym, ani w kodeksie wykroczeń – jest to zwrot potocznie używany przez kierowców oraz policję, ubezpieczycieli, a nawet organy sprawiedliwości.
W czym jeszcze tkwi różnica?
Mając do czynienia z wypadkiem drogowym należy zabezpieczyć miejsce zdarzenia (nie wolno jednak przemieszczać pojazdów i podejmować czynności, które mogłyby utrudnić ustalenie przebiegu wypadku), udzielić niezbędnej pierwszej pomocy ofiarom oraz wezwać policję i inne służby (pogotowie ratunkowe i straż pożarną), a także pozostać na miejscu zdarzenia. Na żądanie osoby uczestniczącej w zdarzeniu należy podać swoje dane personalne, dane personalne właściciela lub posiadacza pojazdu oraz dane zakładu ubezpieczeń, w którym pojazd posiada ważną polisę OC.
Do kolizji policji wzywać nie trzeba. Jeżeli sprawca i poszkodowany dojdą do porozumienia wystarczy oświadczenie o zdarzeniu drogowym. Warto jednak zebrać dane dotyczące ewentualnych świadków zdarzenia, a także udokumentować fotograficznie skutki wypadku, tj. uszkodzenia samochodów. Możemy tego potrzebować w postępowaniu przed ubezpieczycielem. Należy też pamiętać, że po kolizji kierujący pojazdem jest obowiązany zatrzymać pojazd w bezpiecznym miejscu lub – jeśli pojazd w wyniku kolizji zatrzymał się – usunąć go z miejsca zdarzenia, tak aby nie powodował zagrożenia lub tamowania ruchu i następnie zabezpieczyć to miejsce.
Jeżeli na miejsce kolizji zostanie wezwana policja to sankcje karne ograniczają się do mandatu i punktów karnych, a gdy sprawca mandatu nie przyjmie, sprawa kierowana jest do sądu wraz z wnioskiem o ukaranie (sprawa o wykroczenie).
Kto jest ojcem dziecka cz. 2 – oświadczenie o uznaniu ojcostwa
Jeśli ojciec dziecka nie jest mężem jego matki – aby dziecko mogło być uznane za jego, musi dokonać uznania ojcostwa.
Co to jest uznanie ojcostwa?
Uznanie ojcostwa to oświadczenie woli potwierdzające, że dany mężczyzna jest ojcem dziecka. Uznanie ojcostwa następuje gdy mężczyzna, od którego dziecko pochodzi, oświadczy przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego, że jest ojcem dziecka, a matka potwierdzi ten fakt.
Uznanie dziecka sprawia, że uznający traktowany jest jako pełnoprawny rodzic – z pełną władzą rodzicielską, a także prawem do wzajemnego dziedziczenia z dzieckiem. W toku postępowania o uznanie dziecka podejmowana jest również decyzja o nazwisku jakie będzie nosić dziecko.
Mężczyzna uznający dziecko musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, którą nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności. W przypadku ojca, który nie ma pełnej zdolności do czynności prawnej może on uznać dziecko, jeśli na uznanie wyrazi zgodę jego przedstawiciel ustawowy. Przedstawiciel ustawowy nie może dokonać uznania dziecko w imieniu ojca.
Aby uznanie dziecka było skuteczne matka dziecka musi wyrazić na to zgodę. Są jednak sytuacje, kiedy matka dziecka nie może wyrazić zgody na uznanie dziecka, tj. gdy:
-
matka nie żyje,
-
nie przysługuje jej władza rodzicielska,
-
porozumienie się z matką napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody.
W takiej sytuacji potrzebna jest zgoda przedstawiciela ustawowego dziecka, którym jest opiekun prawny (art. 77 § 1 k.r.o.). Na dokonanie tej czynności opiekun powinien uzyskać zgodę sadu opiekuńczego.
Uznać można zarówno dziecko małoletnie jak i dziecko pełnoletnie za jego zgodą. Art. 70 k.r.o. dopuszcza również możliwość uznania dziecka poczętego.
Oświadczenie o uznaniu dziecka musi mieć formę protokołu. Protokół powinien zawierać:
-
dane ojca, w tym jego imię i nazwisko,
-
dane dziecka, a w tym oznaczenie płci, datę i miejsce urodzenia,
-
numer aktu urodzenia dziecka,
-
dane matki.
Kierownik urzędu stanu cywilnego nie może odmówić przyjęcia oświadczenia o uznaniu dziecka, chociażby miałby uzasadnione wątpliwości co do prawdopodobieństwa ojcostwa uznającego.
Oświadczenie o uznaniu dziecka nie jest obciążone żadną opłatą.
Czym jest ustalenie bezskuteczności uznania?
Mężczyzna, który uznał dziecko, ale po czasie dowiedział się, że to nie on jest jego ojcem biologicznym, ma prawo złożyć do sądu rodzinnego pozew o ustalenie bezskuteczności uznania. Skutkiem tego postępowania będzie ustanie pokrewieństwa między mężczyzną a dzieckiem.
Wyrok który zapadnie w sprawie ma moc wsteczną, tj. uznaje się, że uznanie ojcostwa w ogóle nie miało miejsca.
Termin na wytoczenie powództwa wynosi 6 miesięcy od dnia, w którym mężczyzna dowiedział się, że uznane przez niego dziecko nie pochodzi od niego. O ustalenie bezskuteczności uznania wystąpić może również matka dziecka lub samo dziecko (od momentu ukończenia 18. roku życia).
Spadkobierco – rozlicz podatek od spadku!
Spadkobierco – rozlicz podatek od spadku!
Nabycie spadku łączy się z obowiązkiem podatkowym. Oznacza to, że jeżeli otrzymałeś spadek musisz wskazać ten fakt organowi skarbowemu i złożyć zeznanie podatkowe.
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza.
Podatkowi nie podlega nabycie majątku w drodze spadku o czystej wartości nieprzekraczającej kwoty wolnej, która wynosi odpowiednio:
-
9637 zł – dla osób należących do I grupy podatkowej, do których zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów
-
7276 zł – dla osób należących do II grupy podatkowej, do których zalicza się zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych
-
4902 zł – dla osób należących do III grupy podatkowej, do których zalicza się innych nabywców.
Opodatkowaniu podlega nabycie majątku o wartości ponad ww. kwotę wolną od podatku.
Przy obliczaniu kwoty wolnej od podatku sumuje się wartość rynkową majątku nabytego przez spadkobiercę w drodze spadku z wartością rzeczy i praw majątkowych nabytych uprzednio od spadkodawcy (np. tytułem darowizny) w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło nabycie spadku.
PAMIĘTAJ!
Podatnik jest zobowiązany do złożenia we właściwym urzędzie skarbowym w ciągu miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych (SD-3) lub wspólnego zeznania podatkowego (SD-3 wraz z informacjami o pozostałych podatnikach SD-3/A). Do zeznania należy dołączyć dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.
Termin płatności podatku od spadków i darowizn wynosi 14 dni od dnia doręczenia podatnikowi decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość podatku.
Zwolnienia dla najbliższej rodziny
Przy nabyciu rzeczy lub praw majątkowych w drodze spadku przez małżonka, zstępnych (dzieci, wnuków, prawnuków), wstępnych (rodziców, dziadków), pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, nabywca –spadkobierca może skorzystać z całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn.
Zwolnienie to jednak nie dotyczy spadków, gdy zgon spadkodawcy nastąpił przed dniem 1 stycznia 2007 r.
Aby skorzystać ze zwolnienia od podatku należy zgłosić na formularzu SD-Z2 nabycie w drodze spadku składników majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza.
W celu skorzystania ze zwolnienia od podatku każdy z nabywców składa odrębne zgłoszenie.
Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy wartość rynkowa nabytego majątku nie przekracza kwoty wolnej od podatku (z uwzględnieniem zasady kumulacji wartości majątku nabytego ostatnio od tej samej osoby i w okresie 5 lat poprzedzających nabycie spadku) – obecnie do kwoty 9637 zł.
PAMIĘTAJ!
Jeżeli nabycie majątku w drodze spadku nie zostanie zgłoszone we wskazanym terminie wówczas podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla I grupy podatkowej co oznacza, że konieczne będzie opłacenie podatku.
Formularze wskazane w treści posta, konieczne do złożenia zeznania podatkowego są udostępnione przez Ministerstwo Finansów na stronie internetowej pod adresem: http://www.finanse.mf.gov.pl/inne-podatki/formularze
Kto jest ojcem dziecka cz. 1 – domniemanie ojcostwa męża matki i pozew o zaprzeczenie ojcostwa
Domniemanie ojcostwa męża matki
Zgodnie z art. 62 k.r.o. jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania bądź unieważnienia, domniemywa się, iż pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od dnia orzeczenia separacji.
Okres trzystu dni liczony jest od momentu uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, który powoduje ustanie małżeństwa, a nie od momentu ogłoszenia wyroku. Jeżeli więc dziecko urodziło się po ogłoszeniu wyroku rozwodowego ale przed jego uprawomocnieniem, to uważa się, że dziecko urodziło się w trakcie trwania małżeństwa (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6.11.1967 I CR 355/67 OSNCP 1968 poz.123).
Domniemanie istnieje niezależnie od tego czy małżonkowie pozostają we wspólnym pożyciu czy też w separacji faktycznej (faktyczne rozłączenie małżonków bez orzeczenia sądu).
Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża.
Domniemanie wzruszalne – podlega obaleniu
Domniemanie ojcostwa męża matki jest domniemaniem wzruszalnym. Oznacza to, że można je obalić dowodem przeciwnym. Podczas prowadzenia sprawy sąd będzie badał wszelkie dowody przedstawione przez strony, które mogą mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Najczęściej w tego typu postępowaniach powoływane są dowody z badania krwi, badania antropologicznego czy badania DNA, które daje najpewniejszy wynik.
Jeżeli mąż nie jest ojcem dziecka matki należy zaprzeczyć jego ojcostwu. Zaprzeczenie ojcostwa możliwe jest wyłącznie w drodze postępowania sądowego wszczętego na podstawie pozwu o zaprzeczenie ojcostwa.
Pozew o zaprzeczenie ojcostwa – krok po kroku.
Uprawnienie do złożenia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa posiadają wyłącznie:
-
Mąż matki,
-
Matka dziecka,
-
Dziecko,
-
Prokurator.
Przeciwko komu wnieść powództwo?
-
Mąż matki wnosi powództwo przeciwko matce i dziecku, a jeżeli matka nie żyje tylko przeciwko dziecku (art.66 k.r.o.)
-
Matka wnosi powództwo przeciwko mężowi i dziecku a jeżeli mąż nie żyje tylko przeciwko dziecku ( art. 69 § 2 k.r.o.)
-
Dziecko wnosi powództwo przeciwko mężowi swojej matki i matce, a jeżeli matka nie żyje przeciwko jej mężowi, natomiast jeżeli mąż matki nie żyje powództwo powinno być wytoczone przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy (art. 70 § 2 k.r.o.)
Kiedy wnieść pozew?
-
Mąż matki może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka przez żonę (art. 63 k.r.o.).
Jeżeli mąż matki został całkowicie ubezwłasnowolniony z powodu choroby psychicznej lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych, na które zapadł w ciągu terminu do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa, powództwo może wytoczyć jego przedstawiciel ustawowy. Termin do wytoczenia powództwa wynosi w tym wypadku sześć miesięcy od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego, a jeżeli przedstawiciel powziął wiadomość o urodzeniu się dziecka dopiero później – sześć miesięcy od dnia, w którym tę wiadomość powziął. Jeżeli przedstawiciel ustawowy męża całkowicie ubezwłasnowolnionego nie wytoczył powództwa o zaprzeczenie ojcostwa, mąż może wytoczyć powództwo po uchyleniu ubezwłasnowolnienia. Termin do wytoczenia powództwa wynosi w tym wypadku sześć miesięcy od dnia uchylenia ubezwłasnowolnienia, a jeżeli mąż powziął wiadomość o urodzeniu się dziecka dopiero później – sześć miesięcy od dnia, w którym tę wiadomość powziął. (art. 64 § 1 i 2 k.r.o.)
-
Matka może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa swego męża w ciągu sześciu miesięcy od urodzenia dziecka (art. 69 § 1 k.r.o.)
-
Dziecko po dojściu do pełnoletności może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa męża swojej matki, nie później jednak niż w ciągu trzech lat od osiągnięcia pełnoletności (art. 70 § 1 k.r.o.)
-
Prokurator nie jest ograniczony terminem. Oznacza to, że prokurator może wnieść powództwo o zaprzeczenie ojcostwa męża matki w każdym czasie.
Powyżej wskazane terminy są tzw. terminami zawitymi. Oznacza to, iż nie mogą zostać przywrócone, a ich upływ sąd będzie uwzględniał z urzędu.
Do jakiego sądu?
Sprawy o zaprzeczenie ojcostwa należą do właściwości rzeczowej sądów rejonowych. Powództwo wytacza się wyłącznie przed sąd miejsca zamieszkania powoda, jeżeli brak podstaw do wytoczenia powództwa według przepisów o właściwości ogólnej.
Pozew podlega kontroli formalnej, o której mowa w art. 130 k.p.c. Powinien on spełniać wymogi wskazane w art. 126 k.p.c., dotyczące wszystkich pism procesowych, oraz wymogi z art. 187 k.p.c., dotyczące pozwu. Zgodnie z art. 128 k.p.c. do pozwu należy dołączyć jego odpisy oraz odpisy załączników (w procesie o zaprzeczenie ojcostwa będzie to najczęściej odpis aktu urodzenia dziecka oraz aktu małżeństwa). Liczba odpisów zależy od liczby uczestników. W każdym przypadku odpis pozwu doręcza się na podstawie art. 457 k.p.c. prokuratorowi, którego należy uwzględnić przy liczbie odpisów.
Opłata od pozwu
Zgodnie z art. 27 pkt 4 u.k.s.c. od pozwu w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa pobiera się opłatę stałą w kwocie 200 zł.
Cel postępowania
Celem procesu o zaprzeczenie ojcostwa jest usunięcie stanu prawnego niezgodnego z rzeczywistym biologicznym pochodzeniem dziecka, a więc uchylenie dotychczasowego ustalenia na podstawie domniemania, że mąż matki jest ojcem dziecka. Cel ten można osiągnąć tylko przez wykazanie dowodami przede wszystkim biologicznymi, że mąż matki nie jest ojcem dziecka. Należy pamiętać, że celem procesu o zaprzeczenie ojcostwa nie jest ustalenie ojcostwa biologicznego męża matki, lecz obalenie ustawowego domniemania, że dziecko od niego pochodzi (III CKN 1422/2000, OSNC 2001, nr 7-8, poz. 106).
Skutki wyroku
Wskutek prawomocnego wyroku zaprzeczającego ojcostwo ustają prawa i obowiązki wynikające ze stosunku rodzicielstwa. Ustaje zatem, i to ze skutkiem wstecznym, władza rodzicielska męża matki. Wyrok zaprzeczający ojcostwo powoduje także ustanie wzajemnego obowiązku alimentacyjnego dziecka i męża matki. Należy jednak pamiętać, że nie ulegają zwrotowi alimenty dotychczas zapłacone.
Zachowek – świadczenie dla pominiętych w testamencie
O zachowku możemy mówić, kiedy spadkodawca pozostawił testament, jednakże dokonał tego z pokrzywdzeniem najbliższej rodziny. Aby najbliżsi spadkodawcy nie pozostali z niczym, mają prawo dochodzić od spadkobierców testamentowych zachowku. Zachowek jest więc swego rodzaju instytucją, która pozwala na uzyskaniu pewnej korzyści pieniężnej ze spadku.
Komu przysługuje roszczenie o zachowek?
Zgodnie z art. 991 § 1 k.c. uprawnienie do zachowku przysługuje zstępnym spadkodawcy, małżonkowi spadkodawcy oraz rodzicom spadkodawcy.
Osoby te uprawnione są do zachowku pod warunkiem, że byłyby powołane do spadku z ustawy.
Co to oznacza? Oznacza to, że małżonek spadkodawcy będzie miał uprawnienie do żądania zachowku o ile małżonkowie nie pozostawali w separacji orzeczonej wyrokiem sądu, a także jeżeli nie został między małżonkami prawomocnie orzeczony rozwód. Natomiast rodzice spadkodawcy będą uprawnieni do żądania zachowku wyłącznie w sytuacji gdy spadkodawca nie pozostawił zstępnych (dzieci, wnuków), którzy będą po nim dziedziczyć, a to dlatego że zgodnie z art. 932 § 1 k.c. rodzice dziedziczą w przypadku braku zstępnych spadkodawcy.
Z powyższego wynika, że rodzeństwo spadkodawcy nie jest w ogóle uprawnione do zachowku.
Z uprawnienia do zachowku nie mogą także skorzystać osoby niegodne dziedziczenia, osoby które spadek odrzuciły, osoby wydziedziczone przez spadkodawcę (tj. pozbawione prawa do zachowku) oraz osoby, które na podstawie umowy zrzekły się dziedziczenia.
Jak obliczyć zachowek?
Co do zasady wysokość zachowku przypadającego uprawnionemu wynosi 1/2 udziału, jaki otrzymałby, gdyby miało miejsce dziedziczenie ustawowe. Istnieje również wyjątkowa sytuacja, gdy zachowek wynosi 2/3 udziału i dotyczy to zachowku należnego zstępnym, jeżeli w chwili otwarcia spadku (tj. śmierci spadkodawcy) byli małoletni oraz innym uprawnionym, jeżeli w chwili otwarcia spadku są trwale niezdolni do pracy.
Dokładną instrukcję obliczania zachowku przedstawił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 13 lutego 2004 r. sygn. akt II CK 444/02.
„W celu obliczenia zachowku należy najpierw określić udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku. Wyjść trzeba tutaj od ustalenia udziału, w jakim uprawniony byłby powołany do spadku z ustawy, przy czym przy operacji tej, zgodnie z art. 992 k.c., uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.
Następnie udział ten mnoży się, stosownie do art. 991 § 1 k.c., przez 2/3, jeżeli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy lub małoletni, a w pozostałych sytuacjach – przez 1/2.
Otrzymany wynik to właśnie udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku.
Kolejnym etapem obliczania zachowku jest ustalenie tzw. substratu zachowku (art. 993-995 k.c.). Ustalenie substratu zachowku wymaga przede wszystkim określenia czystej wartość spadku. Czysta wartość spadku stanowi różnicę pomiędzy stanem czynnym spadku, czyli wartością wszystkich praw należących do spadku, według ich stanu z chwili otwarcia spadku, i cen z chwili orzekania o zachowku a stanem biernym spadku, czyli sumą długów spadkowych, z pominięciem jednak długów wynikających z zapisów i poleceń.
Po określeniu czystej wartości spadku dolicza się do niej, dla ustalenia substratu zachowku, wartość darowizn dokonanych przez spadkodawcę, bez względu na to, czy były one uczynione na rzecz spadkobierców, uprawnionych do zachowku, czy też innych osób.
Wartość przedmiotu darowizny na potrzeby doliczenia oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalenia zachowku (art. 995 k.c.).
Pewne jednak darowizny zostały wyłączone od doliczania, w szczególności drobne, zwyczajowo przyjęte oraz dokonane dawniej niż przed dziesięciu laty, licząc od otwarcia spadku, na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku (art. 994 § 1 k.c.).
Zamyka obliczanie zachowku operacja mnożenia substratu zachowku przez udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczenia zachowku. Jej wynik wyraża wysokość należnego zachowku.”
Pozew o zachowek
Sądem właściwym do wniesienia pozwu o zachowek jest wyłącznie sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.
Jeżeli miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, właściwy jest sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część.
W pozwie wnosimy o zasadzenie na naszą rzecz określonej kwoty pieniężnej tytułem zachowku. Kwota ta jest o tyle istotna, że stanowi ona wartość przedmiotu sporu i wyznacza w jakiej wysokości będzie obliczona opłata od pozwu, która wynosi 5% wskazanej wartości przedmiotu sporu. Jeżeli więc domagamy się zachowku np. w kwocie 100 000 zł opłata od pozwu będzie wynosić 5 000 zł (100 000 zł x 5% = 5 000 zł).
W uzasadnieniu pozwu należy wskazać na przebieg postępowania o stwierdzenie nabycia spadku – kto dziedziczył po spadkodawcy oraz podać dane pozwalające na ustalenie wartości zachowku. Są to dane, które wskażą wartość majątku spadkowego. Należy więc wskazać w pozwie co wchodzi w skład majątku spadkowego (nieruchomości, ruchomości, środki pieniężne zgromadzone przez spadkodawcę) wraz z określeniem wartości tych składników.
Przedawnienie roszczenia o zachowek
Z wystąpieniem z pozwem o zachowek do sądu nie należy zwlekać. Roszczenia uprawnionych do zachowku przedawniają się z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu.
Po upływie tego terminu ten przeciwko komu przysługuje nam roszczenie o zachowek, może się uchylić od jego zaspokojenia, co w praktyce najczęściej oznacza, że zachowku nie dostaniemy.
Pamiętaj!
Podczas prowadzenia każdego postępowania sądowego warto jest skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, który pomoże Ci jak najszybciej zakończyć postępowanie i będzie dbał o to, aby Twoje interesy były jak najlepiej zabezpieczone. Dzięki pomocy adwokata Twój udział w sprawie przed sądem może ograniczyć się do minimum. Fachowe wskazówki dotyczące każdego konkretnego przypadku, nawet na etapie przed złożeniem pozwu lub wniosku w sprawie, mogą pomóc rozwiać wątpliwości i upewnić nas, że podejmowane działania są prawidłowe i skuteczne.