Adwokat Anna Ostrowska

Kancelaria Adwokacka


Listopad 22, 2016

Kto jest ojcem dziecka cz. 1 – domniemanie ojcostwa męża matki i pozew o zaprzeczenie ojcostwa

Domniemanie ojcostwa męża matki

Zgodnie z art. 62 k.r.o. jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania bądź unieważnienia, domniemywa się, iż pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od dnia orzeczenia separacji.

Okres trzystu dni liczony jest od momentu uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, który powoduje ustanie małżeństwa, a nie od momentu ogłoszenia wyroku. Jeżeli więc dziecko urodziło się po ogłoszeniu wyroku rozwodowego ale przed jego uprawomocnieniem, to uważa się, że dziecko urodziło się w trakcie trwania małżeństwa (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6.11.1967 I CR 355/67 OSNCP 1968 poz.123).

Domniemanie istnieje niezależnie od tego czy małżonkowie pozostają we wspólnym pożyciu czy też w separacji faktycznej (faktyczne rozłączenie małżonków bez orzeczenia sądu).

Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. 

Domniemanie wzruszalne – podlega obaleniu

Domniemanie ojcostwa męża matki jest domniemaniem wzruszalnym. Oznacza to, że można je obalić dowodem przeciwnym. Podczas prowadzenia sprawy sąd będzie badał wszelkie dowody przedstawione przez strony, które mogą mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Najczęściej w tego typu postępowaniach powoływane są dowody z badania krwi, badania antropologicznego czy badania DNA, które daje najpewniejszy wynik.

Jeżeli mąż nie jest ojcem dziecka matki należy zaprzeczyć jego ojcostwu. Zaprzeczenie ojcostwa możliwe jest wyłącznie w drodze postępowania sądowego wszczętego na podstawie pozwu o zaprzeczenie ojcostwa.

Pozew o zaprzeczenie ojcostwa – krok po kroku.

Uprawnienie do złożenia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa posiadają wyłącznie: 

  1. Mąż matki,

  2. Matka dziecka,

  3. Dziecko,

  4. Prokurator.

Przeciwko komu wnieść powództwo?

  1. Mąż matki wnosi powództwo przeciwko matce i dziecku, a jeżeli matka nie żyje tylko przeciwko dziecku (art.66 k.r.o.)

  2. Matka wnosi powództwo przeciwko mężowi i dziecku a jeżeli mąż nie żyje tylko przeciwko dziecku ( art. 69 § 2 k.r.o.)

  3. Dziecko wnosi powództwo przeciwko mężowi swojej matki i matce, a jeżeli matka nie żyje przeciwko jej mężowi, natomiast jeżeli mąż matki nie żyje powództwo powinno być wytoczone przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy (art. 70 § 2 k.r.o.)

Kiedy wnieść pozew?

  1. Mąż matki może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka przez żonę (art. 63 k.r.o.).

    Jeżeli mąż matki został całkowicie ubezwłasnowolniony z powodu choroby psychicznej lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych, na które zapadł w ciągu terminu do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa, powództwo może wytoczyć jego przedstawiciel ustawowy. Termin do wytoczenia powództwa wynosi w tym wypadku sześć miesięcy od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego, a jeżeli przedstawiciel powziął wiadomość o urodzeniu się dziecka dopiero później – sześć miesięcy od dnia, w którym tę wiadomość powziął. Jeżeli przedstawiciel ustawowy męża całkowicie ubezwłasnowolnionego nie wytoczył powództwa o zaprzeczenie ojcostwa, mąż może wytoczyć powództwo po uchyleniu ubezwłasnowolnienia. Termin do wytoczenia powództwa wynosi w tym wypadku sześć miesięcy od dnia uchylenia ubezwłasnowolnienia, a jeżeli mąż powziął wiadomość o urodzeniu się dziecka dopiero później – sześć miesięcy od dnia, w którym tę wiadomość powziął. (art. 64 § 1 i 2 k.r.o.)

  2. Matka może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa swego męża w ciągu sześciu miesięcy od urodzenia dziecka (art. 69 § 1 k.r.o.)

  3. Dziecko po dojściu do pełnoletności może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa męża swojej matki, nie później jednak niż w ciągu trzech lat od osiągnięcia pełnoletności (art. 70 § 1 k.r.o.)

  4. Prokurator nie jest ograniczony terminem. Oznacza to, że prokurator może wnieść powództwo o zaprzeczenie ojcostwa męża matki w każdym czasie. 

Powyżej wskazane terminy są tzw. terminami zawitymi. Oznacza to, iż nie mogą zostać przywrócone, a ich upływ sąd będzie uwzględniał z urzędu.

Do jakiego sądu?

Sprawy o zaprzeczenie ojcostwa należą do właściwości rzeczowej sądów rejonowych. Powództwo wytacza się wyłącznie przed sąd miejsca zamieszkania powoda, jeżeli brak podstaw do wytoczenia powództwa według przepisów o właściwości ogólnej.

Pozew podlega kontroli formalnej, o której mowa w art. 130 k.p.c. Powinien on spełniać wymogi wskazane w art. 126 k.p.c., dotyczące wszystkich pism procesowych, oraz wymogi z art. 187 k.p.c., dotyczące pozwu. Zgodnie z art. 128 k.p.c. do pozwu należy dołączyć jego odpisy oraz odpisy załączników (w procesie o zaprzeczenie ojcostwa będzie to najczęściej odpis aktu urodzenia dziecka oraz aktu małżeństwa). Liczba odpisów zależy od liczby uczestników. W każdym przypadku odpis pozwu doręcza się na podstawie art. 457 k.p.c. prokuratorowi, którego należy uwzględnić przy liczbie odpisów.

Opłata od pozwu

Zgodnie z art. 27 pkt 4 u.k.s.c. od pozwu w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa pobiera się opłatę stałą w kwocie 200 zł.

Cel postępowania

Celem procesu o zaprzeczenie ojcostwa jest usunięcie stanu prawnego niezgodnego z rzeczywistym biologicznym pochodzeniem dziecka, a więc uchylenie dotychczasowego ustalenia na podstawie domniemania, że mąż matki jest ojcem dziecka. Cel ten można osiągnąć tylko przez wykazanie dowodami przede wszystkim biologicznymi, że mąż matki nie jest ojcem dziecka. Należy pamiętać, że celem procesu o zaprzeczenie ojcostwa nie jest ustalenie ojcostwa biologicznego męża matki, lecz obalenie ustawowego domniemania, że dziecko od niego pochodzi (III CKN 1422/2000, OSNC 2001, nr 7-8, poz. 106).

Skutki wyroku

Wskutek prawomocnego wyroku zaprzeczającego ojcostwo ustają prawa i obowiązki wynikające ze stosunku rodzicielstwa. Ustaje zatem, i to ze skutkiem wstecznym, władza rodzicielska męża matki. Wyrok zaprzeczający ojcostwo powoduje także ustanie wzajemnego obowiązku alimentacyjnego dziecka i męża matki. Należy jednak pamiętać, że nie ulegają zwrotowi alimenty dotychczas zapłacone.