Kto jest ojcem dziecka cz. 2 – oświadczenie o uznaniu ojcostwa
Jeśli ojciec dziecka nie jest mężem jego matki – aby dziecko mogło być uznane za jego, musi dokonać uznania ojcostwa.
Co to jest uznanie ojcostwa?
Uznanie ojcostwa to oświadczenie woli potwierdzające, że dany mężczyzna jest ojcem dziecka. Uznanie ojcostwa następuje gdy mężczyzna, od którego dziecko pochodzi, oświadczy przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego, że jest ojcem dziecka, a matka potwierdzi ten fakt.
Uznanie dziecka sprawia, że uznający traktowany jest jako pełnoprawny rodzic – z pełną władzą rodzicielską, a także prawem do wzajemnego dziedziczenia z dzieckiem. W toku postępowania o uznanie dziecka podejmowana jest również decyzja o nazwisku jakie będzie nosić dziecko.
Mężczyzna uznający dziecko musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, którą nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności. W przypadku ojca, który nie ma pełnej zdolności do czynności prawnej może on uznać dziecko, jeśli na uznanie wyrazi zgodę jego przedstawiciel ustawowy. Przedstawiciel ustawowy nie może dokonać uznania dziecko w imieniu ojca.
Aby uznanie dziecka było skuteczne matka dziecka musi wyrazić na to zgodę. Są jednak sytuacje, kiedy matka dziecka nie może wyrazić zgody na uznanie dziecka, tj. gdy:
-
matka nie żyje,
-
nie przysługuje jej władza rodzicielska,
-
porozumienie się z matką napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody.
W takiej sytuacji potrzebna jest zgoda przedstawiciela ustawowego dziecka, którym jest opiekun prawny (art. 77 § 1 k.r.o.). Na dokonanie tej czynności opiekun powinien uzyskać zgodę sadu opiekuńczego.
Uznać można zarówno dziecko małoletnie jak i dziecko pełnoletnie za jego zgodą. Art. 70 k.r.o. dopuszcza również możliwość uznania dziecka poczętego.
Oświadczenie o uznaniu dziecka musi mieć formę protokołu. Protokół powinien zawierać:
-
dane ojca, w tym jego imię i nazwisko,
-
dane dziecka, a w tym oznaczenie płci, datę i miejsce urodzenia,
-
numer aktu urodzenia dziecka,
-
dane matki.
Kierownik urzędu stanu cywilnego nie może odmówić przyjęcia oświadczenia o uznaniu dziecka, chociażby miałby uzasadnione wątpliwości co do prawdopodobieństwa ojcostwa uznającego.
Oświadczenie o uznaniu dziecka nie jest obciążone żadną opłatą.
Czym jest ustalenie bezskuteczności uznania?
Mężczyzna, który uznał dziecko, ale po czasie dowiedział się, że to nie on jest jego ojcem biologicznym, ma prawo złożyć do sądu rodzinnego pozew o ustalenie bezskuteczności uznania. Skutkiem tego postępowania będzie ustanie pokrewieństwa między mężczyzną a dzieckiem.
Wyrok który zapadnie w sprawie ma moc wsteczną, tj. uznaje się, że uznanie ojcostwa w ogóle nie miało miejsca.
Termin na wytoczenie powództwa wynosi 6 miesięcy od dnia, w którym mężczyzna dowiedział się, że uznane przez niego dziecko nie pochodzi od niego. O ustalenie bezskuteczności uznania wystąpić może również matka dziecka lub samo dziecko (od momentu ukończenia 18. roku życia).
Ustalenie kontaktów z dzieckiem
Zgodnie z art. 113 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów, które obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.
Jeżeli więc ma miejsce sytuacja, że dziecko na stałe mieszka u jednego z rodziców, to wspólnie powinni oni ustalić sposób wykonywania kontaktów nad małoletnim. W tym zakresie należy kierować się dobrem dziecka i jego rozsądnymi życzeniami. Często zdarza się jednak, że rodzice skonfliktowani ze sobą, nie są w stanie dojść do porozumienia, a nawet próbują utrudniać drugiemu wykonywanie kontaktów z dzieckiem.
W takiej sytuacji rozsądnym posunięciem jest zwrócenie się do sądu rodzinnego z wnioskiem o uregulowanie kontaktów.
Sądem właściwym do rozpoznania spraw dotyczących kontaktów jest Sąd Rejonowy (wydział rodzinny i opiekuńczy), w którego okręgu dziecko ma miejsce zamieszkania. W przypadku braku miejsca zamieszkania dziecka wniosek należy złożyć do sądu, w okręgu którego no przebywa. Opłata sądowa od takiego wniosku wynosi 40 zł.
Co to są właściwie „kontakty z dzieckiem” – o co mamy wnosić?
Są to osobiste spotkania z dzieckiem osób uprawnionych, a oprócz rodzica prawo to przysługuje także rodzeństwu dziecka i dziadkom, a nawet innym osobom, jeśli przez dłuższy czas opiekowały się dzieckiem.
Sąd może uregulować kontakty dziecka z rodzicem w różnorodny sposób. Nasze żądanie może polegać na domaganiu się:
-
kontaktów z małoletnimi bez obecności osoby wykonującej wyłączną władzę rodzicielską,
-
odwiedzin w miejscu zamieszkania lub poza miejscem zamieszkania dziecka,
-
odbierania dziecka z ze szkoły lub przedszkola,
-
spędzenia z dzieckiem czasu, wspólnych wyjazdów,
-
utrzymywania korespondencji,
-
komunikowania za pomocą środków porozumiewania się na odległość np. Skype, rozmowy przez telefon.
Nasz wniosek powinniśmy sformułować w sposób precyzyjny – pozwoli to uniknąć konfliktów i nieporozumień w przyszłości.
Sądy zazwyczaj bardzo szczegółowo regulują kwestie kontaktów z dzieckiem, zwłaszcza w okresie Bożego Narodzenia, Wielkanocy, a także ferii zimowych, wakacji i szczególnych dni i świąt okolicznościowych, np. Dnia Dziecka, Dnia Matki i Dnia Ojca. Często zdarza się, że w czasie ferii zimowych, rodzice żyjący w rozłączeniu mają prawo do kontaktów z dzieckiem w ciągu jednego tygodnia np. pierwszy tydzień dziecko spędza z ojcem, a drugi tydzień z matką. Podobna zasada może dotyczyć wakacji – tygodnie spędzane naprzemiennie u każdego z rodziców, jeden miesiąc u matki, a drugi u ojca. Możliwości w tym zakresie jest bardzo dużo, a czas dziecka należy zaplanować zgodnie z jego potrzebami.
Sądy często określają komu i na jakich warunkach przysługuje prawo do spędzenia czasu z dzieckiem w trakcie dni świątecznych i rodzinnych okoliczności. I tak możemy wnosić o to by np. w latach parzystych całe święta dziecko mogło spędzać z ojcem, a w latach nieparzystych z matką. Możliwy jest również podział dni świątecznych tj. w latach parzystych określone dni świąt dziecko spędza z ojcem np. Wigilię, a pierwszy i drugi dzień Świąt z matką, lub odwrotnie. Podobnie może być w czasie Świąt Wielkanocnych.
Rodzic, z którym dziecko przebywa na stałe zobowiązany jest do umożliwienia kontaktów w ustalonej formie, a także powinien przygotować dziecko do spotkania (odpowiednio ubrać i spakować, jeżeli dziecko zabierane jest poza miejsce jego zamieszkania). Na rodzicu tym spoczywa także odpowiedzialność przekazywania wszelkiej korespondencji, udostępnienia komputera, w tym również poczty internetowej i telefonu w przypadku ustalenia kontaktów za pomocą środków komunikacji na odległość.
Czy sąd może ograniczyć kontakty z dzieckiem?
Jeżeli dobro dziecka tego wymaga, sąd opiekuńczy może ograniczyć utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem, poprzez: zakazanie spotykania się z dzieckiem, zakazanie zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu, zezwolenie na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd, ograniczenie kontaktów do określonych sposobów porozumiewania się na odległość (np. tylko do rozmów telefonicznych), zakazanie porozumiewania się na odległość.
Należy jednak pamiętać, że zakazanie rodzicom osobistej styczności z dzieckiem może być orzeczone wyjątkowo, zwłaszcza w sytuacji gdy utrzymywanie osobistych kontaktów rodziców w dzieckiem zagraża jego życiu, zdrowiu, bezpieczeństwu, bądź wpływa demoralizująco na dziecko.